Ыам ыйын 11 күнүгэр СӨ правительствотын бэрэссэдээтэлэ Галина Данчикова сааскы халаан уутун балаһыанньатын билсэ Нам улууһун Аппаанытыгар, Томпо Кириэс Халдьаайытыгар уонна биһиги улууспутугар Чымынаайы бөһүөлэгэр кэлэн, халаан уутун боппуруостарыгар быһаарса нэһилиэнньэни кытта көрсөн барда.
Бары билэрбит курдук, уу күүһэ туохха да кыайтарбат, иннигэр баарын барытын имири соторун бары даҕаны урукку да, 2007 да сыллаах уу кэлиититтэн илэ харахпытынан көрбүт-билбит дьон буоллахпыт. А.И.Софронов - Алампа "Өрүс эстиитэ" хоһоонугар хайдах хоһуйбут эбитий?
...Өрүс хотун мууһа
Өрө мэтэрийэн өҕүллэҥнээтэ,
Халыҥ тараһата
Хайыта барда,
Киэҥ киэлитэ
Дэлбэритэ ыстанна,
Ыҥыранан ынчыктаата,
Хабырынан хачыгыратта...
Халҕаһа буолан,
Хачыгыраччы хабырынан
Хайыта хампарыйда,
Хара буорга анньылынна,
Үгүс муус буоланнар
Үтүрүһэн үөгүлэстилэр,
Үлтүрүйэн үксээтилэр,
Үөдэн-таһаан бардылар,
Үөгүлээн үрэлиннилэр,
Үөмэс-аамас бардылар...
Чымынаайы бөһүөлэгэ соторутааҕы кэминэн үстэ бүтүннүү ууга барбыт бөһүөлэк. Быйыл Амма Эбэ уута кыра буолан, халҕаһа муустарын биэрэгин икки өттүнэн сүүсчэкэ миэтэрэ сиринэн быраҕатталаан, тэлгэтэлээн кэбиспит. Олохтоохтор этэллэринэн өссө 50 сантиметрынан уу үрдээбитэ буоллар, бөһүөлэги эвакуацияланар сиригэр барбат гына суолун сотон кэбиһэр балаһыанньата үөскүү сыспыт. Онон "Уус Амма нэһилиэгэ" муниципальнай тэриллии баһылыга Егор Васильев республика правительствотын бэрэссэдээтэлиттэн дьон ыксаллаах быһыыга-майгыга күрэнэр сиригэр тиийэр суолугар быһа холоон 12 мөлүйүөн сууммалаах муостаны туттарары туруоруста уонна биэрэк кытыытынан 650 миэтэрэ усталаах сиринэн бөҕөргөтүү үлэтин ыытарга көмө көрдөстө. Биэрэги бөҕөргөтүү Чымынаайыга 2003 сыллаахха оччолорго туттуллар технологиянан тутуллубут эбит. Көрсүһүүгэ Галина Данчиковаҕа нэһилиэктэр баһылыктара, тэрилтэлэр салайааччылара баар кыһалҕаларын тиэртилэр, эппиэт эрэйдилэр. Онуоха Галина Данчикова бу сылдьыбыт бөһүөлэктэриттэн саамай ыарахан балаһыанньалааҕынан Кириэс Халдьаайы ыаллара буолалларын эттэ. Кинилэр үһүс сылын ууга баран олороллор, бастакы уочаратынан кинилэргэ көмө оҥоруохха наада диэн санаатын аһаҕастык эттэ. Бүтүн республиканы салайан олорор киһи ханна кыһалҕа улаханынан быһаарыахтааҕын киһи өйдүүр. Ол эрэн санааны этэр, салайааччыга тиэрдэр - ол да үчүгэй. Бастакы иккистээх диэнэ эмиэ баар.Уус Амма нэһилиэгин олохтоохторун аатыттан педагогическай үлэ ветерана, сэрии оҕото Мария Петровна Прокопьева санаатын тиэртэ. Кини нэһилиэк үстэ ууга баран дьулаан балаһыанньаҕа киирэ сылдьыбыттарын, 2007 сыллаахха Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Егор Афанасьевич Борисов бэйэтинэн үстэ кэлэ сылдьыбытын, үгүс көмө бырабыыталыстыбаттан Галина Иннокентьевна Данчикова быһаарыытынан оҥоһуллубутугар махтанна уонна бу дьахтар киһиэхэ бүтүн республиканы салайар ыарахан үлэ хайдах ситиһиллэрий диэн ыйытта. Галина Данчикова ыйытыыттан соһуйа быһыытыйда, итиэннэ "мин Үөһээ Дьааҥыга оскуоланы бүтэрбитим, уолум эмиэ онно үөрэммитэ, дьиэ кэргэммин, ийэбин кытта Үөһээ Дьааҥы кэнниттэн Өлөөҥҥө олорбутум, үлэм ситиһиитин тирэҕэ төрөөбүт дойдуга таптал, дьоммун, норуоппун таптыырбыттан диэн эппиэттиэхпин сөп" диэтэ. Эдэр фермер Алексей Блахиров правительство ыытар программатынан грант ылан үлэлии сылдьарын, маннык программа тыа сирин эдэр ыччатыгар олус наадатын эттэ. Галина Данчикова норуот туһанар, наадыйар буоллаҕына салгыы үлэлэтэр кыах баарын ыйда.
Галина Данчиковалыын туспа кэпсэтии улуу убайбыт Платон Алексеевич Ойуунускай төрөөбүтэ 125 сыллаах үбүлүөйүн тула буолла. Мустубут дьоҥҥо улууспут баһылыга Михаил Соров СӨ Ил Дархана Егор Борисов муус устар 25 күнүнээҕи 395- РГ нүөмэрдээх "О 125 – летии со дня рождения П.А.Ойунского" дьаһалын уонна бу кэмииссийэ бэрэссэдээтэлинэн СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Галина Иннокентьевна анаммытын иһитиннэрдэ. Бу сонуну бары олус диэн үөрэ иһиттибит.Галина Иннокентьевна Данчиковалыын үлэ бэрээдэгинэн алтыспыт эрэ дьон барыта кинини олус үлэһит, эппиэтинэстээх киһинэн билинэллэр уонна саамай суолталааҕа, күндү ааҕааччыларыам, үөрэ-көтө тиэрдэбин: кини Платон Алексеевич Ойуунускай 125 сыллаах үбүлүөйүн хамыыһыйатын мунньаҕын барыллаан бэс ыйын бастакы аҥаарыгар Ытык Күөлгэ ыытылларын мэктиэлээтэ. Дьэ онон, мин санаабар, бу бириэмэҕэ дылы улуус Ытык Сүбэтэ, улуус бочуоттаах олохтоохторо, улуус үлэһит араҥата, ыччата бары өйбүтүн-санаабытын түмэн Улуу Убайбыт Дьаралыктыйа Былатыан өрөгөйдөөх күнүн "Дьэ дуо" дэттэрэр гына ыытарга чөмчөкөбүтүн үлэлэтиэхпитин, хамыыһыйа тахсарыгар дьоһун этиилэрдээх көрсүөхпүтүн наада дии саныырбын тиэрдэбин.
Анна ПОСЕЛЬСКАЯ.
