Л.Н.Турнин 100 сааьын туолар убулуейдээх кунун керсе биґиги кылаас кини аатын сµгэр музейга сырыттыбыт. Музей директора Светлана Николаевна Собакина биґиэхэ Лука Николаевич туттубут малын-салын туґунан элбэ±и кэпсээтэ:
- ХХ-с µйэ чулуу хомусчута, Саха Республик±атын культуратын µтµілээх µлэґитэ, Ґлэ Кыґыл Знамята орден кавалера, ырыаґыт, мелодист, µІкµµґµт, режиссер, артыыс, алгысчыт, хотугу норуоттар культураларын тар±атааччы Лука Николаевич Турнин аатын сµгэр музейга кэлэн тура±ыт, о±олоор. Бу маллар барыта Лука Турнин дьиэтиттэн кэлбиттэрэ. Кыыґа Ираида Лукинична бэлэхтээбитэ. Комод, ыскаап, остуол, музыкальнай проигрыватель, радиола, чымадаан… Бу чымадааІІа кини кістµµмµн, хомуґун уктан Москва±а тиийэ араас гастролларга илдьэ сылдьар эбит. Лука Николаевич тµірт о±олоох: µс уоллаах, биир кыыстаах. Тіттірµ кэлэригэр чымадааныгар толору о±олоругар кэґии, кэмпиэт, оонньуур а±алар эбит. Оттон бу иистэнэр массыына±а Лука Турнин кэргэнэ Варвара Афанасьевна иистэнэр, сыана±а тахсар кістµµмнэрин тигэр эбит. Бу кини тикпит паннота сытар.
Сал±ыы Лука Турнин оонньообут, киниэхэ бэлэхтээбит хомустарын кірдµбµт. Саха тимир ууґа, білµґµік Борис Федорович Неустроев – Мандар Уус, удьурхай хаалаах Эллясин Захар Харитонович бэлэхтээбит хомустара бааллар. Јссі Бельгияттан уонна Швейцарияттан кэлбит хомустары сэргээтибит. Музейга Лука Николаевичка бэлэхтэниллибит маллар, араас на±араадаларын туоґулуур грамоталар олус элбэхтэр эбит.
- Бу мас чороону Лука ТурниІІа бэлэхтээбиттэр. Ол µіґэ турар хотуурдаах сувениры 1957 с. хомусчуттар біліхтірµгэр киирэн, Москва±а барса сылдьыбыт, билигин Ытык-Кµілгэ олорор Мария Алексеевна Афанасьева оІорон бэлэхтээбитэ. Лука Николаевич Москва±а хаста да бара сылдьыбыт. Бастакытын 1948 сыллаахха Суорун Омоллоону кытта хаґыа да буолан бараннар, Москва±а улахан театр саалатыгар хомустаабыт эбит. Онтон 1957 сыллаахха Таатта боростуой ыччаттын - механизатордары, ыанньыксыттары хомуйан, 28 киґилээх хомус ансаамбылын тэрийэн, Москва±а тиийэн оонньообуттар. Онно кинилэри истибит омук дьоно, бырабыыталыстыбалар бары олус сэргээбиттэр. Јссі «Ньургун Боотур» опера±а массовка±а кыттыбыттар. Тіннін иґэн Јлµіхµмэнэн эргийэн кэлбиттэр. Дьокуускайга кэлбиттэрин кэннэ чиэстээн бочуоттаан хаартыска±а тµґэрбиттэр. Онно хомустаабыт дьонтон билигин Мария Степановна Андросова, Лидия Ивановна Тихонова, Мария Алексеевна Афанасьева (µІкµµґµт Афанасий Афанасьев ийэтэ, уґанар эмээхсин) Ытык-Кµілгэ, Татьяна Ивановна Винокурова куоракка олороллор.
Бу улуу хомусчут грамотатыттан соро±о эрэ сытар. Бу альбом кинигэни кырдьа±астар бэлэхтээбиттэрэ. Оттон бу аккырыыкканы кыыґа Ираида Лукинична. Манна Таатта улууґугар баар хомус ансамблларын хаартыскалара киирбиттэр. Манна баар ансаамбыллар бары кэриэтэ 2011 сыллаахха Гиннесс рекордугар киирбит Туймаада ыґыа±ар кµргµімµнэн хомус тардыытыгар кыттыбыттара.
Музейга Л.Н.Турнин матырыйаалын таґынан нэґилиэк историятын кэпсиир хаартыскалары, кинигэлэри, докумуоннары кірдµбµт. Араас кэмІэ нэґилиэкпитигэр баґылыктаабыт салайааччылар, ситиґиилээх µлэґиттэр, спортсменнар, Герой-ийэлэр тустарынан биллибит. Ґірэнэр оскуолабыт Матвей Николаевич Турнин аатын сµгэрин бары билэбит эрээри, кини хомусчут Лука Николаевич бииргэ тіріібµт убайа буоларын бу кµн саІа иґиттибит. Кыйыга совхоз бэрэссэдээтэлинэн µлэлээн баран, А±а дойду улуу сэриитигэр баран, Украина±а сэриилэґэ сылдьан ілбµт эбит.
Лука Николаевич Турнин аатын сµгэр музейга сылдьан, элбэ±и билэн-кірін, нэґилиэкпит историятын туґунан билиибитин хаІаттыбыт.
Саяна БУЧУГАСОВА, V-с кылаас µірэнээччитэ.
Вася ПОЛУСКИН хаартыска±а тµґэриитэ.
“Аргыс” юнкорпост
Кыйы
