Быйыл төрөөбүтэ 130 сылын туолар саха бастакы реалист суруйааччыта А.И.Софронов-Алампа аатын сүгэр Ытык Күөл 1-кы №-дээх оскуолатыгар 115-с саҥа үөрэх дьылын аһар, Билии күнүн бэлиэтиир үөрүүлээх тэрээһин үрдүк таһымнаахтык ыытылынна. Тэрээһиҥҥэ оскуола араас сыллардааҕы выпускниктара СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы А.П.Дьячковскай, улуус баһылыга М.М.Соров, Таатта нэһилиэгин баһылыга Е.И.Павлов, улууска физико-математическай хамсааһыны саҕаласпыт улуустааҕы үөрэх управлениетын начальнига А.Н.Миронова уонна оскуола бэтэрээн учууталлара, төрөппүттэр, оскуола үөрэнээччилэрэ кыттыыны ыллылар.
Оскуола үс этээстээх баараҕай уораҕайын иннигэр, суруйааччы А.И.Софронов-Алампа пааматынньыгын аттыгар оскуола үөрэнээччилэрэ, төрөппүттэр тоҕуоруһа мусталлар. Үөрүүлээх тэрээһини үҥкүү ансаамбылын оҕолоро сахалыы үҥкүүнэн аһаллар. Диктордар салгыы быйыл оскуоланы бүтэриэхтээх 11-с уонна 1-кы кылаас оҕолорун ыІыраллар. Оҕолор тахсан миэстэлэрин булбуттарын кэннэ быйыл 1-кы кылааска киирбит кырачааннар оскуолаҕа үөрэнэр буолбуттарыттан үөрэн, оҕо садыгар сылдьан үөрэппит хоһооннорун ааҕан, эҕэрдэ тылларын тиэртилэр.
Мустубут дьону бастакынан оскуола директора А.В.Мосоркина эҕэрдэлээтэ. Кини саҥа үөрэх дьылыгар 96 оҕо аан бастаан оскуола боруогун атыллаан, 1-кы кылааска үөрэнэ киирбитин, оскуолаҕа уопсайа 649 оҕо үөрэнэрин, кинилэри 79 учуутал билии-көрүү аартыгар сирдиирин, саҥа 6 учуутал үлэлии кэлбитин, быйыл оскуоланы бүтэрбит 11 оҕо бары үрдүк, орто анал үөрэхтэргэ киирбиттэрин, быйылгы үөрэх дьылыгар оскуола төрүттэммитэ 115, Алампа төрөөбүтэ 130 сылларын туолар үбүлүөйдэрэ бэлиэтэнэрин, оскуола үөрэнээччилэрэ араас таһымнаах олимпиадаларга, көрүүлэргэ, ааҕыыларга уо.д.а. ситиһиилээхтик кытталларын, быйылгы үөрэх дьылын сүрүн соруктарынан үөрэх хаачыстыбатын тупсарыы, предметтэри дириҥэтэн үөрэтии, дуальнай үөрэхтээһини салгыы ыытыы уо.д.а. буолалларын билиһиннэрдэ уонна Саҥа үөрэх дьылынан, Билии күнүнэн истиҥ эҕэрдэтин тириэртэ, оҕолорго саҥа үөрэх дьылыгар ситиһиилэри баҕарда.
Салгыы оскуола 1985 с. выпускнига, СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы А.П.Дьячковскай эҕэрдэлээтэ. Кини үөрэнээччилэргэ туһаайан, кэлиҥҥи кэмҥэ олох бары эйгэтигэр, үлэҕэ-хамнаска, үөрэххэ күрэстэһии олус күүһүрбүтүн, онон ким үчүгэй бэлэмнээх, үөрэхтээх, элбэх билиилээх ол күрэстэһиини тулуйар кыахтааҕын бэлиэтээн туран, кыһаллан үөрэнэллэригэр, учууталлар биэрэр билиилэрин үчүгэйдик иҥэринэллэригэр баҕарда. Улуус баһылыга оскуола 1979 с. выпускнига М.М.Соров быйыл улуус оскуолаларыгар 2629 оҕо үөрэнэ киирбитин, бастакы кылааска 279, тохсуска 237, уон биирискэ 218 оҕо үөрэнэр буолбутун, ааспыт үөрэх дьылыгар 202 оҕо оскуоланы бүтэрбититтэн 179 оҕо үрдүк уонна орто анал үөрэх кыһаларыгар, ол иһигэр 12 оҕо киин куораттар үөрэхтэрин тэрилтэлэригэр туттарсан киирбиттэрин бэлиэтээтэ уонна оҕолорго туһаайан, учуутал тугу кэпсиирин үчүгэйдик иҥэринэн, кинилэр биэрэр билиилэрин сомсон, ситиһиилээхтик үөрэнэллэригэр баҕа санаатын тириэртэ. Ити кэнниттэн Таатта нэһилиэгин баһылыга, оскуоланы 1976 с. бүтэрбит Е.И.Павлов, педагогическай үлэ бэтэрээнэ П.Н.Меккюсяров эҕэрдэлээтилэр. Оскуоланы бүтэрээччилэр ааттарыттан оскуола бастыҥ үөрэнээччитэ, «Сайдам» оҕо тэрилтэтин бэрэссэдээтэлэ Света Ючюгяева харда тыл эттэ уонна салгыы үчүгэйдик үөрэнэргэ эрэннэрдэ. Эҕэрдэ тыллары «Тулуйхан» студия оҕолоро «Оҕо саас» ырыанан ситэрэн-хоторон биэрдилэр.
Дьэ, онтон бастакы чуорааны тыаһатар саамай долгутуулаах түгэнэ үүнэр. Чуорааны тыаһатар үрдүк чиэс 11-с кылааска үөрэнэр оскуола бастыҥ үөрэнээччилэригэр Рита Сорошеваҕа, Дима Бояровка, оскуола боруогун аан бастаан атыллаабыт 1-кы кылаас үөрэнээччилэригэр Виола Винокуроваҕа уонна Айвар Колесовка тиксэр. Оҕолор саҥа үөрэх дьыла саҕаламмытын биллэрэн, алтан чуорааны күөрэччи тутан, лыҥкыначчы тыаһаттылар. Чуораан тыаһа чугдаарда, саҥа үөрэх дьыла саҕаланна.
Н.ИОВЛЕВ.
