Үс ый түмүгүнэн көрдөрүүлэр

        Дойдубут демографическай кыаҕа, нэһилиэнньэтин ахсаана общество сайдыытыгар олус наадалаах. Демографическай быһыы-майгы ол иһигэр оҕо төрөөһүнэ, ыал буолуу уонна өлүү сыһыаннаһыылара хайдаҕыттан биһиги барыбыт сарсыҥҥыта улахан тутулуктаах.
     Элбэх оҕо төрөөһүнэ, эдэр ыал олохсуйуута бу нэһилиэк, улуус инникитэ, инники кэскилэ буоларын бары өйдүөх тустаахпыт.
      2014 сылга 315 оҕо улууспутугар төрөөбүтэ, оттон 2015 сыл түмүгүнэн 298 оҕо күн сирин көрдө, 2014 сылга 126 киһи олохтон туораабыт эбит буоллаҕына, 2015 сыл түмүгүнэн 138 киһи күн сириттэн барда. 2014 сылга 95 саҥа ыал эбиллибит буоллаҕына, 2015 сыл түмүгүнэн 91 ыал сүрэхтэрин холбоотулар. Маны таһынан сокуонунан бигэргэмэккэ эрэ бииргэ олорооччу ахсаана элбээн иһэр. Бу сыллата – «аҕата буоларын бигэргэтии» аактатын толорооһун элбээһинэ туоһулуур, ол курдук 2014 - 69, 2015 – 77 суруйуу толоруллубут. Бу маннык олорор ыал бэйэ бэйэҕэ эппиэтинэстэрэ сыппыыр, государствонан ыал буолуулара бигэргэммэтэх буолан көрүллэр гос. программалартан саҕалаан төлөнөр субсидияларга тиийэ тиксибэттэр. «Аҕатын быһааттарыы» толорулуннаҕына, бу оҕо соҕотох ийэ категориятыгар киирбэт, икки төрөппүттэрдээх оҕо буоларын, төрөппүттэр өйдүөх тустаахтар. Кэлиҥҥи бириэмэҕэ соҕотох ийэ ыспыраапкатын ыла кэлээччи биллэ элбээтэ, оҕо төрөөбүтүн туоһулуур сурукка аҕата, сокуонунан бигэргэнэн киирэ сылдьар буоллаҕына, ийэҕэ – соҕотох ийэ буоларын туоһулуур ыспыраапка бэриллибэт. Хас биирдии Тааттабыт улууһун олохтооҕо ыал буолууттан саҕалаан, онтон оҕото төрөөбүтүн туоһулуур докумуоннары Таатталарыгар суруйтараллара, улуус балаһыанньатын хайа баҕарар өттүттэн тупсарарын өйдүөх тустаахпыт.
      Хас биирдии улууска ытыктанар, уһуннук бииргэ олорбут ыал үтүө холобур буолаллар. Бу сылга 50, 60 сыл бииргэ олорбут дьиэ кэргэттэрбит сыллата элбээн иһэллэрэ олус үөрдэр. Бу олорор олохпут тупсуутун, киһи олорор үйэтэ уһаабытын туоһутунан буолаллар. 2015 сылга кэргэнниилэр Бочуоттаах кинигэлэригэр уопсайа 5 ыал киирбит буоллаҕына, быйыл үс ый иһигэр биэс ыал киирдэ. Олунньу ыйга Тааттыныскай нэһилиэк ытык мааны олохтооохторо Иван Иванович уонна Анна Николаевна Унаровтар бииргэ олорбуттара 60, Егор Егорович уонна Евдокия Михайловна Ефимовтар 50 сылларын, кулун тутар ыйга Тааттыныскай нэһилиэк олохтоохторо: Николай Дмитриевич уонна Мария Ильинична Игнатьевтар, Спартак Гаврильевич уонна Мария Ильинична Антоевтар киирдилэр.  
    Маны таһынан, сыл саҕаланыыта, 2015 сыл түмүгүнэн сыл бастыҥ көрдөрүүлээх ГТАС специалистара ааттаннылар. Ол курдук, «Сыл бастыҥ специалиһынан» Уолба МТ дьаһалтатын специалиһа Виктория Александровна Семенова, «Бастыҥ көрдөрүүлээх специалист» аатын Баайаҕа нэһилиэгин специалиһа Валентина Владимировна Христофорова ааттаннылар. Бу нэһилиэктэргэ государственнай өҥө тутатына оҥоһуллар, интернет ситимэ тохтоло суох үлэлээн, ыйдааҕы отчуоттарын, государственнай аакталарын, випнет каналынан ыыта тураллар, маны сэргэ нэһилиэнньэлэрин дьонун араас кыһалҕаларын быһаарарга, государственнай тэрилтэлэри кытта быһаччы үлэлэһэллэр. Кулун тутар 24 күнүгэр үһүс төгүлүн ыытыллар Чурапчы уонна Таатта улууһун ГТАС специалистэрин семинардара үрдүк таһымнаахтык Чурапчы сэлиэнньэтигэр ыытылынна. Тэрээһиҥҥэ Саха Республикатын ГТАС Управлениетын салаатын салайааччыта Матрена Ильинична Неустроева, сүрүннүүр специалист Иван Михайлович Басыгысов кыттыыны ыллылар. Бастакы чааһыгар үлэ-хамнас боппуруостарын ырытыы, нэһилиэнньэни кытары үлэни тупсарыы, саҥа программа туруоруу, уопут атастаһыыта буолла. Иккис чааһыгар Чурапчы уонна Таатта специалистарын икки ардыларыгар «Лучший регистратор заключения браков» диэн күрэх ыытылынна. Кыайыылааҕынан «Баайаҕа нэһилиэгэ» МТ дьаһалтатын сүрүннүүр специалиһа Валентина Владимировна Христофорова ааттанна, «Лучший сценарий» анал бэлиэни «Амма нэһилиэгэ» МТ дьаһалта специалиһа Лена Егоровна Михайлова ылан үөрүүбүтүн үксэттэ. Түгэнинэн туһанан техниканан хааччыйбыт «Уолба нэһилиэгэ» МТ дьаһалтатын баһылыгар Василий Петрович Рахлеевка махталбытын тиэрдэбит.

   2016 сыл бастакы квартал түмүгүнэн улууска уопсайа 144 гражданскай турук аактата толорулунна. Көрүҥүнэн ылан көрдөххө:

Н.ПЕСТРЯКОВА,
ГТАС Таатта улууһунааҕы салаатын салайааччыта.